مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در ارقام مختلف گندم نان و دوروم

به‌منظور مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در گیاه گندم آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و در شرایط مطلوب رشد با استفاده از 5 رقم گندم نان (دریا، کوهدشت، شیرودی، تجن و زاگرس) و 2 رقم گندم دوروم (آریا و دنا) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. براساس نتایج مقدار انتقال مجدد ماده خشک 8/23 درصد محاسبه شد که تحت‌تأثیر رقم قرار داشت. هم‌چنین، نتایج نشان داد که 57 درصد از مقدار نیتروژن مورد نیاز برای رشد دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن از اندام‌های رویشی قبل از مرحله گرده‌افشانی و 11 درصد آن از طریق جذب مستقیم نیتروژن از خاک و یا انتقال مجدد نیتروژن پس از مرحله گرده‌افشانی تأمین شد. بنابراین، در گندم بیش‌ترین مقدار نیتروژن مورد استفاده در مرحله پرشدن دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن ذخیره‌شده در اندام‌های رویشی تأمین می‌شود و در بین اندام‌های مختلف، برگ‌ها با انتقال مجدد نیتروژن 2/72 درصد مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده نیتروژن دانه می‌باشند. با توجه به نتایج این مطالعه غلظت نیتروژن برگ‌ها و ساقه‌ها با گذشت زمان از مرحله گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک به‌ترتیب 57 و 54 درصد کاهش یافت. متوسط شاخص برداشت نیتروژن 2/72 درصد بود که تحت‌تأثیر رقم قرار نگرفت. علاوه‌بر این، حداقل غلظت نیتروژن برای برگ‌های زرد، ساقه‌های پیر و دانه به‌ترتیب 04/1، 43/0 و 13/2 درصد محاسبه شد. شاخص برداشت ماده خشک تحت‌تأثیر رقم قرار نگرفت و مقدار متوسط آن 1/44 درصد بود. همچنین، مقدار نیتروژن جذب‌شده در اندام‌های رویشی به‌خصوص در برگ‌ها با عملکرد دانه و نیتروژن دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت.